0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej – wątpliwości i problemy

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej to jeden z obowiązków, który przedsiębiorcy są zobowiązani realizować w związku ze zmianami wyliczenia składki zdrowotnej, jakie miały miejsce w 2022 roku. Jak to ma miejsce w takich sytuacjach, wciąż występują liczne wątpliwości co do procedury rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Wątpliwości te posiadają zarówno przedsiębiorcy, specjaliści zajmujący się tematyką kadr i płac, jak i specjaliści z administracji ZUS-u. Wobec wciąż niejasnej materii tematycznej warto jeszcze mocniej pochylić się nad niektórymi aspektami tego rozliczenia, których zasady już w tym momencie stają się coraz bardziej przejrzyste.

Kto podlega pod ubezpieczenie zdrowotne?

Nawiązując do art. 66 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zwanej dalej ustawą o NFZ), pod ubezpieczenie zdrowotne podlegają m.in. osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników.

Wśród nich można wyróżnić osoby prowadzące działalność pozarolniczą lub osoby z nimi współpracujące, z wyłączeniem tych, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy – Prawo przedsiębiorców lub przepisów o ubezpieczeniach społecznych lub ubezpieczeniu społecznym rolników.

Ubezpieczenie zdrowotne w myśl tego przepisu obejmuje również osoby, o których mowa w art. 18 ust. 1 Prawa przedsiębiorców, oraz osoby z nimi współpracujące, z wyłączeniem tych, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów przywołanej ustawy. Z kolei przepis art. 18 ust. 1 Prawa przedsiębiorców określa definicję przedsiębiorcy. Zatem przez przedsiębiorcę należy rozumieć osobę fizyczną, która nie wykonuje w ramach działalności na rzecz byłego pracodawcy (na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy) czynności wchodzących w zakres wykonywanej działalności gospodarczej oraz:

  1. podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo
  2. podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia

– nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.

Ustawa o NFZ uważa za osobę prowadzącą działalność, a więc i podlegającą ubezpieczeniu zdrowotnemu, osoby wymienione w art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a są to m.in.:

  1. osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a;
  2. twórcę i artystę;
  3. osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:
    1. w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
    2. z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;
  4. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
  5. akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;
  6. komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej;
  7. osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 900, 1672, 1718 i 2005).

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej - na kim spoczywa ten obowiązek?

Obowiązek rocznego rozliczenia składki zdrowotnej spoczywa na osobach fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, która jest opodatkowana:

  1. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
  2. skalą podatkową,
  3. podatkiem liniowym. 

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej przedsiębiorcy na skali podatkowej, podatku liniowym bądź ryczałcie mają obowiązek dokonać w terminie do 20 maja 2024 roku za 2023 rok.

W przypadku, gdy w wyniku rocznego rozliczenia składki zdrowotnej wyjdzie dopłata składki zdrowotnej, wówczas przedsiębiorca jest zobowiązany dokonać dopłaty także w terminie do 20 maja 2024 roku. Warto o tym pamiętać, gdyż wobec spóźnienia z dopłatą ZUS doliczy podatkowe odsetki za zwłokę. 

[alert-info]Oczywiście jeżeli termin złożenia miesięcznych dokumentów rozliczeniowych bądź dokumentów rocznego rozliczenia składki zdrowotnej przypada w sobotę, niedzielę lub święto ustawowo wolne od pracy, wówczas termin ten zostaje przesunięty w pierwszym dniu roboczym po dniu wolnym.

Składka do zapłaty albo nadpłata w rocznej składce zdrowotnej

Przedsiębiorcy stosujący jedną z trzech ww. form opodatkowania mają obowiązek po zakończeniu roku składkowego dokonania rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.

Rok składkowy, w którym przedsiębiorcy opłacali składkę zdrowotną za 2023 rok w zależności od wysokości przychodu (dochodu) to rok, który zawiera się w okresie czasu:

  1. w przypadku ryczałtu – od stycznia 2023 roku do grudnia 2023 roku,
  2. w przypadku skali podatkowej albo podatku liniowego – od lutego 2023 roku do stycznia 2024 roku.
Przedsiębiorcy po dokonaniu rocznego rozliczenia składki zdrowotnej mogą otrzymać wynik w postaci dopłaty składki zdrowotnej albo nadpłaty w składce zdrowotnej.
 
Przedsiębiorcy stosujący skalę podatkową albo podatek liniowy jako formę opodatkowania prowadzonej działalności gospodarczej, którzy przez cały rok składkowy (luty 2023 do stycznia 2024) opłacali minimalną składkę zdrowotną wynoszącą 314,10 zł – nie będą mieli dopłaty przy rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej. Przedsiębiorcy stosujący ryczałt jako formę opodatkowania prowadzonej działalności jeżeli opłacali przez cały rok 2023 (od stycznia 2023 do grudnia 2023) składkę podstawową – 376,16 zł i nie przekroczyli w ujęciu rocznym kwoty przychodu 60.000 zł – również przy okazji rocznego rozliczenia składki zdrowotnej nie powinni mieć dopłaty do składki zdrowotnej.
 
Przedsiębiorca po zakończeniu roku składkowego dokona rocznego rozliczenia rocznego składki zdrowotnej. Jeżeli po rozliczeniu rocznym składki zdrowotnej okaże się, iż:
  1. roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona od rocznej podstawy składki zdrowotnej będzie większa niż suma składek na ubezpieczenie zdrowotne wykazanych w deklaracjach DRA, RCA i zapłaconych za poszczególne miesiące roku składkowego – to w takiej sytuacji wystąpi obowiązek dopłaty składki zdrowotnej,
  2. roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona od rocznej podstawy składki zdrowotnej będzie mniejsza niż suma składek na ubezpieczenie zdrowotne wykazanych w deklaracjach DRA, RCA i zapłaconych za poszczególne miesiące roku składkowego – wtedy wystąpi nadpłata składki zdrowotnej.

DOPŁATA DO SKŁADKI ZDROWOTNEJ W ROZLICZENIU ROCZNYM

OBLICZONA WYSOKOŚĆ ROCZNEJ SKŁADKI ZDROWOTNEJ

jest większa od

SUMY ZAPŁACONYCH SKŁADEK ZDROWOTNYCH ZA WSZYSTKIE MIESIĄCE ROKU SKŁADKOWEGO

NADPŁATA SKŁADKI ZDROWOTNEJ W ROZLICZENIU ROCZNYM

OBLICZONA WYSOKOŚĆ ROCZNEJ SKŁADKI ZDROWOTNEJ

jest mniejsza od

SUMY ZAPŁACONYCH SKŁADEK ZDROWOTNYCH ZA WSZYSTKIE MIESIĄCE ROKU SKŁADKOWEGO

Przedsiębiorcy dokonujący rocznego rozliczenia składki zdrowotnej muszę uważnie zweryfikować czy aby kwoty składek zdrowotnych za poszczególne miesiąca zgadzają się z kwotami składki zdrowotnej, wykazanymi w deklaracji DRA, RCA za poszczególne miesiące roku składkowego.

Oczywiście u wielu płatników składek – wynik rocznego rozliczenia składki zdrowotnej będzie skutkować powstaniem nadpłaty w rocznej składce zdrowotnej.

W tej sytuacji przedsiębiorcy ci powinni pamiętać aby złożyć wniosek o zwrot nadpłaty bowiem nie zostanie ona automatycznie zwrócona na konto płatnika składek.

Wniosek o zwrot nadpłaty przedsiębiorca powinien złożyć w terminie do 3 czerwca 2024 roku. Przedsiębiorca, który wyśle roczne rozliczenie składki zdrowotnej (w deklaracji ZUS za kwiecień 2024 roku) – otrzyma w systemie PUE ZUS przygotowany przez ZUS wniosek o zwrot nadpłaty. Jednakże przygotowany wniosek przedsiębiorca będzie musiał sprawdzić, podpisać i wysłać elektronicznie przez PUE ZUS. Wniosek o zwrot nadpłaty nie zostanie automatycznie wysłany do ZUS. Podkreślenia wymaga fakt, iż ZUS informuje, że wnioski złożone po tym terminie nie będą rozpatrywane. Co niezwykle ważne wnioski o zwrot nadpłaty będą mogły być składane tylko w formie elektronicznej przy pomocy systemu PUE ZUS.

Przedsiębiorca który po rozliczeniu rocznym składki zdrowotnej wykaże nadpłatę w rocznej składce zdrowotnej i jednocześnie nie złoży wniosku o jej zwrot do 3 czerwca 2024 roku – wówczas zostanie ona zaliczona na poczet teraźniejszych lub przyszłych zobowiązań w składkach ZUS ale tylko gdy przedsiębiorca nie posiada żadnych zaległości w ZUS.
 
Wszelka korespondencja dotycząca zwrotu nadpłaty w składce zdrowotnej z tytułu rocznego rozliczenia składki zdrowotnej będzie udostępniona przez ZUS w systemie PUE ZUS.
 
Niezwykle ważną kwestią jest ewentualna korekta podstawy składki zdrowotnej za pierwszy rok składkowy.

Korekty tej płatnik składek dokona w terminie:

  1. do dnia złożenia wniosku o zwrot nadpłaty za pierwszy rok składkowy,
  2. do dnia 1 lipca 2024 roku, w sytuacji gdy płatnik składek nie złoży wniosku o zwrot nadpłaty.

Rok składkowy a rok kalendarzowy

Kolejna wątpliwość pojawiająca się przy rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej dotyczy okresu czasu osiągania przychodów, dochodów przypadającego na rok składkowy.

U płatników składek stosujących ryczałt ewidencjonowany jako formę opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej:

  • rok składkowy = rok kalendarzowy a więc rok składkowy przypada od stycznia do grudnia,
  • co więcej płatnik składek do rocznego rozliczenia składki zdrowotnej bierze pod uwagę przychody osiągnięte w okresie od stycznia do grudnia.

Z kolei u płatników składek stosujących skalę podatkową lub podatek liniowy jako formę opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej:

  • rok składkowy = okres czasu przypadający od lutego danego roku do stycznia roku kolejnego,
  • natomiast płatnik składek do rocznego rozliczenia składki zdrowotnej bierze pod uwagę dochody uzyskane w okresie od stycznia do grudnia.

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej wymaga od płatnika składek przygotowania poniższych danych: ustalenia liczby miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej za pierwszy rok składkowy, ustalenia liczby miesięcy podlegania w roku składkowym obowiązkowemu ubezpieczenia zdrowotnemu, obliczenia rocznej podstawy składki zdrowotnej – dla ryczałtowców roczny przychód pomniejszony o zapłacone składki społeczne, dla skali podatkowej lub podatku liniowego roczny dochód pomniejszony o zapłacone składki społeczne (nie ujęte w kosztach), gdzie okres przychodu albo dochodu oznacza okres czasu od stycznia do grudnia za rok składkowy, obliczenia wysokości rocznej składki zdrowotnej od ustalonej podstawy, dopłaty składki zdrowotnej jeżeli takowa wyniknie z rozliczenia rocznego składki zdrowotnej.

Ustalenie rocznego dochodu na cele obliczenia rocznej składki zdrowotnej – skala podatkowa, podatek liniowy

Przedsiębiorca dokonujący rocznego rozliczenia składki zdrowotnej powinien pamiętać o kilku zasadach ustalenia rocznego przychodu, dochodu z prowadzonej działalności gospodarczej właśnie na cele rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. 

Podstawa obliczenia składki zdrowotnej nie będzie taka sama jak podstawa obliczenia podatku PIT (w niektórych przypadkach może jednak taka sytuacja wystąpić).

Dokonując ustalenia rocznego dochodu z działalności na poczet obliczenia rocznej składki zdrowotnej płatnik składek powinien o kilku zasadach:

  1. z rocznych przychodów z działalności gospodarczej należy wyłączyć przychody zwolnione z PIT albo w stosunku do których zaniechano poboru podatku (jednakże ulgi typu PIT–0 na powrót, PIT–0 dla rodzin 4+, PIT–0 dla pracujących seniorów należy uwzględniać w przychodach z działalności),
  2. niepowiększanie dochodu o odpisy amortyzacyjne dotyczące sprzedanego środka trwałego, który przed 2022 rokiem był amortyzowany i odpisy amortyzacyjne były w kosztach firmy – dochód ze sprzedaży takiego środka trwałego dla potrzeb obliczenia rocznej składki zdrowotnej nie należy powiększać o dokonane przed 2022 rokiem odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów firmy,
  3. nieuwzględnienie osiągniętych przychodów i poniesionych kosztów w okresie zawieszenia działalności,
  4. nieuwzględnienie osiągniętych przychodów i poniesionych w miesiącach zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej,
  5. niezwiększanie dochodu o różnicę remanentową, gdy remanent końcowy jest wyższy od remanentu początkowego,
  6. ujęcie w kosztach firmy wydatku, który stanowił koszty firmy przed 2022 r. a związany jest z przychodem powstałym po dniu 31 grudnia 2021 r. – dotyczy okresu od 1 lipca 2022 r.,
  7. straty podatkowe z lat ubiegłych nie mogą być odliczane od dochodu z działalności stanowiącego roczną podstawę zdrowotną,
  8. ulga na badania i rozwój nie może być uwzględniana w dochodzie od którego liczona jest roczna składka zdrowotna, 
  9. do przychodów należy zaliczyć zwrócone wierzytelności, odpisane jako nieściągalne albo na które utworzono rezerwy zaliczone uprzednio do kosztów firmowych,
  10. w rocznych przychodach należy uwzględnić dochody z działalności prowadzonej w specjalnej strefie ekonomicznej czy uzyskanych w ramach realizacji nowej inwestycji.

Jeżeli przedsiębiorca w wyniku rocznego rozliczenia składki zdrowotnej ustali roczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej, która będzie niższa niż iloczyn: liczby miesięcy w ciągu roku kalendarzowego podlegania pod ubezpieczenie zdrowotne oraz kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego pierwszego dnia roku składkowego – wówczas przedsiębiorca przyjmuje kwotę wyższą rocznej podstawy składki zdrowotnej.

Ustalenie okresu prowadzenia działalności przy rocznym ustaleniu składki zdrowotnej – skala podatkowa, podatek liniowy

Ustalenie podstawy rocznej składki zdrowotnej to ustalenia właściwego okresu prowadzenia działalności gospodarczej.

Z okresu prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorca winien wyłączyć:

  1. okres czasu niepodlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności – skutek tego wyłączenia to odjęcie od rocznego dochodu – dochodów osiągniętych w tym okresie czasu z działalności gospodarczej,
  2. liczbę miesięcy spełniania warunków do zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej – przez przedsiębiorcę, którego świadczenie emerytalne lub rentowe nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia, jeżeli uzyskuje on dodatkowe przychody z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej,
  3. liczbę miesięcy spełniania warunków do zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej – przez przedsiębiorcę zaliczonego do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności od tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli uzyskuje on dodatkowe przychody z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej,
  4. liczbę miesięcy spełniania warunków do zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej – przez przedsiębiorcę, którego zasiłek macierzyński nie przekracza miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego,
  5. część roku kalendarzowego, w którym płatnik składek nie podlegał polskiemu ustawodawstwu z tytułu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych,
  6. część roku kalendarzowego, przez który płatnik składek spełnia wymogi dla objęcia go ubezpieczeniem społecznym rolników.

Ustalenie rocznego przychodu z działalności gospodarczej na cele obliczenia rocznej składki zdrowotnej – ryczałt ewidencjonowany

Podstawa obliczenia składki zdrowotnej nie zawsze będzie identyczna jak podstawa obliczenia podatku zryczałtowanego podatku dochodowego (w niektórych przypadkach może jednak taka sytuacja wystąpić).

Dokonując ustalenia rocznego przychody z działalności na poczet obliczenia rocznej składki zdrowotnej płatnik składek powinien o kilku zasadach:

  1. nieuwzględnienie osiągniętych przychodów w okresie zawieszenia działalności,
  2. nieuwzględnienie osiągniętych przychodów i poniesionych w miesiącach zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej,
  3. straty podatkowe po zmianie formy na ryczałt z lat ubiegłych (dotyczące skali albo podatku liniowego) nie mogą być odliczane od przychodu z działalności stanowiącego roczną podstawę zdrowotną.

Ustalenie okresu prowadzenia działalności przy rocznym ustaleniu składki zdrowotnej – ryczałt ewidencjonowany

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej wymaga także od przedsiębiorcy ustalenia okresu prowadzenia działalności gospodarczej.

Z okresu prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorca winien wyłączyć:

  1. okres czasu niepodlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności – skutek tego wyłączenia to odjęcie od rocznego przychodu – przychodów osiągniętych w tym okresie czasu z działalności gospodarczej,
  2. część roku kalendarzowego, w którym płatnik składek nie podlegał polskiemu ustawodawstwu z tytułu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych,
  3. część roku kalendarzowego, przez który płatnik składek spełnia wymogi dla objęcia go ubezpieczeniem społecznym rolników,
  4. liczbę miesięcy spełniania warunków do zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej – przez przedsiębiorcę, którego świadczenie emerytalne lub rentowe nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia, jeżeli uzyskuje on dodatkowe przychody z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej,
  5. liczbę miesięcy spełniania warunków do zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej – przez przedsiębiorcę zaliczonego do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności od tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli uzyskuje on dodatkowe przychody z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej,
  6. liczbę miesięcy spełniania warunków do zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej – przez przedsiębiorcę, którego zasiłek macierzyński nie przekracza miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów