Żyjemy w trudnych czasach pod względem gospodarczym. Choć wiele osób decyduje się na prowadzenie własnej firmy, nie zawsze udaje im się to z sukcesem. Czasem zdarzają się przejściowe problemy, a receptą na ich pokonanie może być wdrożenie postępowania restrukturyzacyjnego. W jaki sposób restrukturyzacja firmy wpływa na obowiązek składania deklaracji rozliczeniowej DRA i listę płac, wyjaśni niniejszy artykuł.
Czym jest i jakie są rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego?
Postępowanie restrukturyzacyjne pozwala na uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.
- postępowaniu o zatwierdzenie układu,
- przyspieszone postępowanie układowe,
- postępowanie układowe,
- postępowanie sanacyjne.
Postępowanie o zatwierdzenie układu
Postępowanie o zatwierdzenie układu cechuje to, że w jego ramach możliwe jest zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli przez dłużnika bez udziału sądu. Ten rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego może być prowadzony, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
Przyspieszone postępowanie układowe
Przyspieszone postępowanie układowe pozwala dłużnikowi na zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie i może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
Postępowanie układowe
Postępowanie układowe daje dłużnikowi możliwość zawarcia układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Postępowanie układowe będzie mogło być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
Postępowanie sanacyjne
Postępowanie sanacyjne polega na tym, że dłużnik ma możliwość przeprowadzenia działań sanacyjnych, czyli czynności prawnych i faktycznych, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mających na celu przywrócenie mu zdolności do wykonywania zobowiązań przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją oraz zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności.
Wobec kogo można prowadzić postępowanie restrukturyzacyjne?
Postępowanie restrukturyzacyjne może być prowadzone wobec:
- dłużnika niewypłacalnego, czyli takiego, który utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, przy czym domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące, albo
- dłużnika zagrożonego niewypłacalnością, czyli osoby, której sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalna.
Kto ma zdolność restrukturyzacyjną?
Zdolność restrukturyzacyjną mają:
- przedsiębiorcy, czyli osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadzący we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową;
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, proste spółki akcyjne i spółki akcyjne nieprowadzące działalności gospodarczej;
- wspólnicy osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem;
- wspólnicy spółki partnerskiej.
Obowiązek składania deklaracji ZUS DRA
Każdego płatnika składek ubezpieczeniowych obciąża obowiązek składania deklaracji ZUS DRA od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej. W związku z reformą od 2022 roku przedsiębiorca ma obowiązku comiesięcznego składania deklaracji ZUS DRA ze wskazaniem osiągniętego w danym okresie rozliczeniowym dochodu.
Termin składania deklaracji zależy od rodzaju podmiotu prowadzącego daną działalność. Do 5. dnia następnego miesiąca deklarację składają płatnicy składek z jednostek i zakładów budżetowych. Do 15. dnia następnego miesiąca deklarację składają płatnicy posiadający osobowość prawną, czyli spółki akcyjne, spółki z o.o., stowarzyszenia, spółdzielnie, fundacje. Pozostali płatnicy mają termin na złożenie deklaracji rozliczeniowych do ZUS-u do 20. dnia następnego miesiąca. Termin ten dotyczy m.in. przedsiębiorców opłacających wyłącznie składki na własne ubezpieczenia, przedsiębiorców i innych podmiotów nieposiadających osobowości prawnej zatrudniających innych ubezpieczonych, w tym spółek osobowych, tj. spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej.
Konsekwencją tego jest to, że w przypadku otwarcia restrukturyzacji w trakcie miesiąca konieczne jest złożenie podzielonych deklaracji rozliczeniowych. Pierwsza z deklaracji obejmuje okres do dnia ogłoszenia restrukturyzacji, a druga od dnia jej rozpoczęcia. W przypadku dużych przedsiębiorstw warto rozważyć, aby z momentem otwarcia postępowania poczekać na koniec lub początek miesiąca.
Przykład 1.
Jak będzie się przedstawiać kwestia złożenia deklaracji rozliczeniowych do ZUS-u w przypadku otwarcia restrukturyzacji jednoosobowej działalności gospodarczej 18 grudnia 2023 roku? W tym konkretnym przypadku, tak jak zostało już wyjaśnione, konieczne jest złożenie 2 deklaracji rozliczeniowych, z czego pierwsza będzie obejmowała okres od 1 do 17 grudnia 2023 roku, a kolejna od 18 do 31 grudnia 2023 roku.
Przykład 2.
Jak będzie się przedstawiać kwestia złożenia deklaracji rozliczeniowych do ZUS-u w przypadku otwarcia restrukturyzacji jednoosobowej działalności gospodarczej 1 grudnia 2023 roku? W tym konkretnym przypadku deklaracja rozliczeniowa będzie obejmowała okres od 1 do 31 grudnia 2023 roku z uwagi na to, że nie będzie potrzeby dzielenia jej wobec rozpoczęcia restrukturyzacji w pierwszym dniu miesiąca, czyli pierwszym dniu okresu rozliczeniowego.
Restrukturyzacja firmy a wynagrodzenia pracowników
Trzeba wskazać, że wdrożenie restrukturyzacji firmy może budzić obawy pracowników o wypłatę ich wynagrodzeń. Należy wyjaśnić, że otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego nie powoduje niemożności zapłaty wynagrodzenia pracownikom za okres do dnia otwarcia tego postępowania.
W postępowaniu restrukturyzacyjnym układ obejmuje: wierzytelności osobiste powstałe przed dniem otwarcia postępowania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej; odsetki za okres od dnia otwarcia postępowania; wierzytelności zależne od warunku, jeżeli warunek ziścił się w czasie wykonywania układu. Ponadto wierzytelności wobec dłużnika wynikające z umowy wzajemnej, która nie została wykonana w całości lub części przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, są objęte układem tylko, jeżeli świadczenie drugiej strony jest świadczeniem podzielnym i tylko w zakresie, w jakim druga strona spełniła świadczenie przed dniem otwarcia postępowania i nie otrzymała świadczenia wzajemnego.
- wierzytelności alimentacyjnych oraz rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę;
- roszczeń o wydanie mienia i zaniechanie naruszania praw;
- wierzytelności, za które dłużnik odpowiada w związku z nabyciem spadku po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, po wejściu spadku do masy układowej lub sanacyjnej;
- wierzytelności ze stosunku pracy oraz wierzytelności zabezpieczonej na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską, w części znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia, chyba że wierzyciel wyraził zgodę na objęcie jej układem.
W przypadku wierzytelności ze stosunku pracy oraz wierzytelności zabezpieczonej na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską, w części znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia zgodę na objęcie wierzytelności układem wyraża się w sposób bezwarunkowy i nieodwołalny, najpóźniej przed przystąpieniem do głosowania nad układem. Zgoda w takiej sytuacji może zostać wyrażona ustnie do protokołu zgromadzenia wierzycieli.
W przypadku postępowania sanacyjnego jego otwarcie wpływa na stosunki pracy i wywołuje w zakresie praw i obowiązków pracowników i pracodawcy takie same skutki jak ogłoszenie upadłości, przy czym uprawnienia syndyka wykonuje zarządca. W toku postępowania sanacyjnego dopuszczalne jest złożenie wniosku o zatwierdzenie układu częściowego lub wniosku o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego, w którym ma zostać przyjęty układ częściowy pod warunkiem, że wierzyciele objęci układem częściowym są wierzycielami nieobjętymi układem z mocy prawa oraz nie wyrazili zgody w postępowaniu sanacyjnym na objęcie ich układem.
Lista płac a restrukturyzacja firmy
Lista płac to dokument zawierający wynagrodzenia wszystkich pracowników. Wśród elementów, jakie powinna zawierać lista płac, wymienia się:
- oznaczenie danych pracodawcy;
- okres, którego dotyczy lista;
- datę wypłaty wynagrodzenia;
- numer lub nazwę listy płac;
- podpisy osób sporządzających listę;
- wszystkie składniki wynagrodzeń, naliczenia składek i podatku oraz wszelkich innych potrąceń.
Nie ma jednego uniwersalnego wzoru listy płac. Taka lista powinna zawierać pozycje umożliwiające ustalenie wysokości składek na ubezpieczenia społeczne, w części finansowanej zarówno przez pracownika, jak i przez pracodawcę; składki na ubezpieczenie zdrowotne; zaliczki na podatek dochodowy; wpłaty na PPK finansowane przez pracodawcę i pracownika, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania; dopuszczalnych potrąceń; dochodu pracownika należnego do wypłaty po dokonaniu powyższych potrąceń.
Coraz częściej listy płac tworzone są na podstawie programów księgowych.
Podsumowanie
Podsumowując, w przypadku deklaracji ZUS DRA otwarcie restrukturyzacji w ciągu miesiąca skutkuje koniecznością złożenia 2 deklaracji. Jeśli chodzi o listy płac, to przepisy nie regulują tych kwestii, ponieważ w przepisach nie uregulowano, jak ma wyglądać lista płac, choć to dokument powszechnie praktykowany w wielu firmach.
