Wraz z nadejściem 2022 roku nastały zapowiadane od zeszłego roku zmiany dotyczące składki na ubezpieczenie zdrowotne, doszło bowiem do zmiany sposobu jej naliczania oraz opłacania. Nadto od 2022 roku nie ma już możliwości odliczenia części składki zdrowotnej od podatku. Nowy sposób ustalania wysokości należnej składki zdrowotnej dotyczy wszystkich ubezpieczonych, w tym również osób prowadzących działalność gospodarczą. Przy ustalaniu wartości składki zdrowotnej najważniejsze znaczenie ma to, jaką formę opodatkowania stosuje przedsiębiorca. Jakie są zasady naliczania składki zdrowotnej przy prowadzeniu kilku działalnościach?
Należy pamiętać, że na żądanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ma on obowiązek przekazać informację i przedstawić dokumenty potwierdzające stosowaną formę opodatkowania oraz wysokość przychodu lub dochodu z pozarolniczej działalności stanowiącego podstawę wymiaru składki, w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania.
Zgodnie z przepisami przejściowymi wprowadzającymi rozwiązania określane jako Polski Ład składka zdrowotna za styczeń 2022 roku w przypadku podatników opodatkowanych według skali podatkowej, podatkiem liniowym ma zostać wyliczona na podstawie danych GUS-u. Podstawę wymiaru składki za styczeń będzie stanowić 75% kwoty średniego wynagrodzenia za IV kwartał, czyli 4665,78 zł. Dlatego też składka zdrowotna za styczeń 2022 roku dla osób opodatkowanych na podstawie skali podatkowej wyniesie 419,93 zł.
W przypadku przedsiębiorców opodatkowanych podatkiem liniowym składka zdrowotna za styczeń wyniesie 419,93 zł.
Zasady naliczania składki zdrowotnej - forma opodatkowania
Karta podatkowa
Przedsiębiorca, który jako formę opodatkowania wybrał kartę podatkową, będzie płacił stałą stawkę składki zdrowotnej. W tym przypadku bowiem podstawę stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku kalendarzowym. W 2022 roku kwota minimalnego wynagrodzenia została ustalona na poziomie 3010 zł. Składka zdrowotna wyniesie zatem 270,90 zł.
Skala podatkowa
Osoby opodatkowane według skali podatkowej mają obowiązek uiszczać każdego miesiąca składkę na ubezpieczenie zdrowotne wyliczoną w oparciu na podstawie wymiaru składki, którym jest dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, z uwzględnieniem wskazanych poniżej zasad.
Dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym stanowi różnica pomiędzy osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów.
Dochód ten jest pomniejszany o wysokość składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Dochód w kolejnych miesiącach stanowić będzie różnica pomiędzy sumą przychodów w osiągniętych od początku roku a sumą kosztów uzyskania tych przychodów od początku roku. Powinien zostać pomniejszony o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające oraz o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe zapłaconych od początku roku a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach. Należy pamiętać, że dochód nie będzie pomniejszony o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Ustawa wprowadza pojęcie „roku składkowego”, który będzie obowiązywał od 1 lutego do 31 stycznia roku następnego. Wiąże się to z faktem ustalania składki na podstawie dochodu za miesiąc poprzedni.
Składka zdrowotna w przypadku tej formy opodatkowania wynosi 9% dochodu ustalonego na podstawie powyższych reguł i nie może być niższa od 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym, czyli 270,90 zł.
Gdy w danym miesiącu przedsiębiorca nie odnotuje dochodu, nadal ma obowiązek składkę zapłacić w wysokości 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym, czyli 270,90 zł.
Podatek liniowy i podatek z kwalifikowany praw własności intelektualnej
Przedsiębiorca, który podlega opodatkowaniu podatkiem liniowym oraz przedsiębiorca opodatkowany podatkiem z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (IP Box), będzie opłacał składkę zdrowotną w wysokości 4,9% uzyskanego w poprzednim miesiącu dochodu obliczoną w ten sam sposób, co dochód przedsiębiorcy opodatkowanego skalą podatkową. Gdy w danym miesiącu przedsiębiorca nie odnotuje dochodu, nadal ma obowiązek składkę zapłacić w wysokości 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym, czyli 270,90 zł.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Przedsiębiorcy korzystający z formy opodatkowania, jaką jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, będą płacić składkę zdrowotną według trzech stawek w zależności od wysokości przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku.
Wysokość przeciętnego wynagrodzenia na potrzeby wyliczenia składki zdrowotnej w 2022 roku wynosi 6221,04 zł.
Wysokość składki płaconej przez osoby opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych uzależniona jest od wysokości osiąganych przychodów przez przedsiębiorcę.
Gdy roczny przychód przedsiębiorcy opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych nie przekracza 60 000 zł, wówczas podstawa wymiaru składki wynosi 60% przeciętnego wynagrodzenia. W tym wypadku w 2022 roku miesięczna składka zdrowotna będzie wynosić 335,94 zł.
Gdy roczny przychód przedsiębiorcy opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych wynosi więcej niż 60 000 zł, ale mniej niż 300 000 zł, wówczas podstawa wymiaru składki wynosi 100% przeciętnego wynagrodzenia. W tym wypadku w 2022 roku miesięczna składka zdrowotna będzie wynosić 559,89 zł.
Kiedy roczny przychód przedsiębiorcy opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych przekracza 300 000 zł, wówczas podstawa wymiaru składki wyniesie 180% przeciętnego wynagrodzenia. W tym wypadku w 2022 roku miesięczna składka zdrowotna będzie wynosić 1007,81 zł.
Składka zdrowotna akcjonariusza prostej spółki akcyjnej
Składkę zdrowotną w wysokości 9% naliczoną od podstawy stanowiącej 100% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw od 2022 roku będzie musiał zapłacić akcjonariusz prostej spółki akcyjnej. W ich przypadku składka zdrowotna w 2022 roku będzie miesięcznie stanowić kwotę 559,89 zł.
Zasady naliczania składki zdrowotnej a kilka działalności
Zdarza się tak, że przedsiębiorcy często prowadzą kilka różnych działalności, dlatego też pojawia się pytanie, jak w takim przypadku wygląda opłacanie składki zdrowotnej?
Kiedy przedsiębiorca prowadzi więcej niż jedną pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, w celu ustalenia limitu przychodów warunkujących wysokość składki należy przyjąć sumę przychodów z tych działalności.
Kilka tytułów do ubezpieczenia i zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej
Należy odróżnić sytuację prowadzenia kilku działalności gospodarczej od posiadania kilku tytułów do ubezpieczenia.
Umowa o pracę, emerytura czy pozarolnicza działalność gospodarcza stanowią odrębne tytuły do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym.
Składkę zdrowotną z tytułu umowy o pracę lub emerytury ubezpieczony będzie opłacał w wysokości 9% podstawy wymiaru składki.
Składkę zdrowotną z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej ubezpieczony będzie opłacał w wysokości od podstawy wymiaru składki przewidzianej dla stosowanej przez siebie w działalności gospodarczej formy opodatkowania.
- wysokość emerytury nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, które w 2022 roku wynosi 3010 zł oraz
- przychody z działalności gospodarczej nie przekraczają miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury, która od 1 marca 2022r. wynosi 1338,44 zł lub podatek opłacany jest w formie karty podatkowej.
Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę może skorzystać ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej z działalności gospodarczej pod następującymi warunkami:
- jej wynagrodzenie za pracę nie przekracza minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. 3010 zł, oraz
- przychody z działalności gospodarczej nie przekraczają miesięcznie 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku, oraz
- opłaca ona od tych przychodów podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych
Terminy rozliczania składki
Od 2022 roku zmianie uległ termin rozliczeń z ZUS-em, który upływa 20. dnia każdego miesiąca dla płatników będących osobami fizycznymi. Osoby prawne mają nadal obowiązek przekazywać deklaracje ubezpieczeniowe do 15. dnia miesiąca. W przypadku spółek komandytowych czy jednoosobowych spółek z o.o. obowiązywać będzie termin do 20. dnia każdego następnego miesiąca. Wspólnik spółki cywilnej, jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki partnerskiej, komandytowej lub prostej spółki akcyjnej za okres od stycznia 2022 roku będzie zobowiązany do rozliczania i opłacania składek na własne ubezpieczenia w terminie do 20. dnia każdego miesiąca, a to z uwagi na fakt, że wspólnicy tych spółek są odrębnymi płatnikami na własne ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Będący płatnikami składek za okres od stycznia 2022 roku wspólnicy są zobowiązani do ustalania podstawy wymiaru i składki na własne ubezpieczenie zdrowotne na nowych zasadach w zależności od obowiązującej ich formy opodatkowania.
Odrębny termin opłacania składek niż jej wspólnik może mieć spółka za zatrudnionych w niej pracowników czy zleceniobiorców, który uzależniony jest od tego, czy spółka ma osobowość prawną, czy nie. Spółka kapitałowa (prosta akcyjna, akcyjna, z ograniczoną odpowiedzialnością, w tym jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) będzie miała termin do 15. dnia miesiąca, ze względu na to, że ma osobowość prawną. Spółka cywilna, jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, będzie miała termin do 20. dnia miesiąca, gdyż nie ma osobowości prawnej.
Należy mieć świadomość, że aktualnie wprowadzone rozwiązania dotyczące składki zdrowotnej w niektórych aspektach mogą budzić wątpliwości interpretacyjne, które z czasem w praktyce stosowania przepisów Polskiego Ładu zostaną rozstrzygnięte. W razie jakichkolwiek wątpliwości rekomendowane jest, aby kontaktować się z właściwym oddziałem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, którego pracownicy powinni udzielić niezbędnych informacji i wyjaśnień.
