Egzekucja skierowana przeciwko dłużnikowi nie zawsze oznacza, iż zakończy się ona pozytywnie dla wierzyciela. Niekiedy egzekucja prowadzona jest w momencie, kiedy zobowiązanie się przedawniło lub egzekucja wytoczona jest przeciwko osobie, która nie jest zobowiązana do spełnienia świadczenia. Czy dłużnik może się bronić? Sprawdź, na czym polega obrona dłużnika przed egzekucją?
Czy jest możliwa obrona dłużnika przed egzekucją?
Dłużnik, przeciwko któremu wytoczona jest egzekucja może przede wszystkim kwestionować procesowe uchybienia organu egzekucyjnego, do których należą środki zaskarżenia takie jak skarga na czynności komornika, zażalenie na postanowienie czy zarzuty na plan podziału. Istnieje również możliwość podjęcia obrony w drodze powództw przeciw egzekucyjnych. Do powództw przeciw egzekucyjnych należą powództwo opozycyjne i ekscydencyjne. Powództwo przeciwegzekucyjne są powództwami o ukształtowanie prawa. Wniesienie pozwu jest możliwe w przypadku istnienia ważnego tytułu wykonawczego.
Powództwo opozycyjne
Dłużnik może wytoczyć powództwo w celu pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, w przypadku gdy nie zgadza się ze zdarzeniem na podstawie którego wydano pozew,
a następnie wydano klauzulę wykonalności. Dłużnik może wnieść powództwo, celem pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, jeżeli nie zgadza się ze zdarzeniem, na podstawie którego wydano tytuł wykonawczy.
Najważniejszą sprawą dotyczącą powództwa jest wykazanie przez powoda, że zdarzenie na podstawie, którego oparto klauzulę wykonalności nie istniało. Ciężar udowodnienia faktów, iż sytuacja przedstawiała się inaczej niż wskazywał na to powód, spoczywa na dłużniku, który w tym postępowaniu występuje jako powód. Wraz ze złożeniem pozwu można również złożyć wniosek o zabezpieczenie poprzez zawieszenie egzekucji, jeżeli ta rozpoczęła już swój bieg. Sąd jeżeli uwzględni wniosek o zabezpieczenie powództwa zawiesi postępowanie egzekucyjne. W konsekwencji istnieje szansa, że dłużnik zostanie zwolniony z długu, jeżeli sąd uwzględni powództwo.
Dłużnik traci możliwość wniesienia powództwa opozycyjnego w przypadku gdy tytuł wykonawczy utracił moc. Wyegzekwowanie świadczenia objętego tytułem wykonawczym
w całości lub w części wyegzekwowanego roszczenia. W takiej sytuacji powództwo opozycyjne podlega oddaleniu (Postanowienie Sądu Najwyższego z 28 października 2022 I CSK 2003/22).
Pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności z uwagi na przedawnienie
Dłużnik poprzez skorzystanie z powództwa opozycyjnego ma możliwość wstrzymać egzekucję zobowiązania, które się przedawniło. Jest to rozwiązanie szczególnie potrzebne, gdy po upływie długiego czasu ciężko jest znaleźć dowody na spłatę zobowiązania. Skorzystanie z możliwości podniesienia zarzutu przedawnienia powoduje oddalenie powództwa. Istota powództwa opozycyjnego jest wykazanie przez powoda iż zdarzenie na podstawie którego wydano wyrok i nadano mu klauzule wykonalności nie wystąpiło. Celem powództwa jest wydanie wyroku, który zmienia sytuację prawną stron. W wyniku uwzględnienia powództwa, wierzyciel nie będzie mógł prowadzić egzekucji. Jest to więc środek obrony przed wytoczeniem egzekucji przez wierzyciela.
Zarzut z małżeńskiej umowy majątkowej
Tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim jest podstawą do prowadzenia egzekucji przede wszystkim z osobistego majątku dłużnika, ale ze wskazanych składników majątkowych określonych w art. 7761 Kodeksu postępowania cywilnego, zwanego dalej „kpc”. Małżonek dłużnika, broniąc się przed zobowiązaniami współmałżonka ma możliwość ochrony swojego majątku osobistego poprzez złożenie powództwa opozycyjnego. Powództwo wnosi się po powstaniu tytułu wykonawczego. Jeżeli powództwo będzie zasadne, wykonalność tytułu egzekucyjnego zostanie ograniczona do części składników majątku dłużnika.
Powództwo interwencyjne
Innym rodzajem powództwa mającego na celu ochronę majątku dłużnika jest powództwo interwencyjne. Istota powództwa polega na tym, że osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. Termin do wytoczenia powództwa jest ograniczony do miesiąca od dnia,
w którym osoba trzecia faktycznie dowiedziała się o naruszeniu jej własności. Termin ten ma charakter prekluzyjny.
Zarówno powództwo ekscydencyjne jak i opozycyjne można wnieść tylko wtedy, gdy postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte. Nie można wystąpić z powództwem, gdy egzekucja został zakończona.
Zwolnienie spod egzekucji administracyjnej
Istota tego powództwa polega na tym, iż osoba trzecia, której w wyniku administracyjnego postępowania egzekucyjnego zostały naruszone prawa, ma prawo żądać zwolnienia zajętego przedmiotu w postępowaniu cywilnym przed sądem jakiekolwiek prawa. Osoba trzecia będzie mogła wnieść powództwo o wyłączenie spod egzekucji wówczas, gdy organy egzekucyjne nie uwzględniły wyłączenia spod egzekucji, które żądał dłużnik. Warunkiem wniesienia powództwa o wyłączenie spod egzekucji administracyjnej jest wykorzystanie trybu przewidzianego przez ustawą egzekucyjną. Jeżeli organ administracyjny stwierdzi, że przedmiotu nie może wyłączyć, stronie będzie przysługiwało zażalenie na postanowienie zawierające odmowę wyłączenia prawa/przedmiotu spod egzekucji. Powództwo o wyłączenie zajętego przedmiotu spod egzekucji toczy się przeciwko wierzycielowi i dłużnikowi. Pozwanym powinien być wierzyciel. Wniesienie powództwa jest obarczone terminem. Można go wytoczyć w ciągu 14 dni od doręczenia postanowienia wydanego przez organ administracyjny.
Powództwo opozycyjne, ekscydencyjne oraz o wyłączenie przedmiotu spod egzekucji można wytoczyć przez sąd rzeczowo właściwy. Sądem tym będzie sąd w okręgu, którego jest prowadzona egzekucja. W sytuacji gdy egzekucja nie została wszczęta, powództwo
o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności wytacza się według przepisów
o właściwości ogólnej. Powód ma obowiązek przedstawić wszystkie zarzuty, jakie mógł zgłosić pod rygorem utraty prawa powołanie ich w późniejszym czasie.
Powództwa przeciwegzekucjyne, to merytoryczna obrona dłużnika, która zmierza do podważenia ważnego tytułu wykonawczego. Zostają one wytaczane w momencie, kiedy toczy się już egzekucja. Postępowanie wywołane tym powództwem jest samodzielnym postępowaniem cywilnym. Nie jest to postępowanie egzekucyjne. Jego istota sprowadza się do samodzielnego ukształtowania prawa określanego w tytule wykonawczym. Nie jest to nadzwyczajny środek zaskarżenia. Można powiedzieć, że jego rola sprowadza się do funkcji gwarancyjnej i ochronnej.
Podstawa prawna:
- Kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. 2023.1610 z 2023.08.14).
- Kodeks postępowania cywilnego z 17 listopada 1964 r. (Dz.U. 2023.1550 z 2023.08.08).
- Postanowienie Sądu Najwyższego 28 października 2022 -I CSK 2003/22.
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
