W czasie korzystania z urlopu wychowawczego, pracownik jest objęty szczególną ochroną. Istnieją natomiast dwie sytuacje, podczas których może on stracić pracę w trakcie korzystania z urlopu wychowawczego.
W pierwszym przypadku, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników, pracownik korzysta z zasady ogólnej, która została ustanowiona w art. 186(1) § 1 K. p. Zgodnie z tym przepisem, od momentu złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego, do momentu jego zakończenia, pracodawca nie może rozwiązać ani wypowiedzieć umowy o pracę pracownika. Występują jednak dwa wyjątki. Rozwiązanie umowy o pracę jest możliwe, kiedy pracodawca ogłosi upadłość bądź likwidację, lub w przypadku, gdy wystąpiły przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Zgodnie z art. 186(4) K. p., pracodawca ma obowiązek dopuszczenia pracownika do pracy po zakończeniu urlopu wychowawczego.
Przypadek drugi dotyczy sytuacji, w której liczba zatrudnionych pracowników wynosi co najmniej 20. Jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, zakład pracy jest objęty regulacjami ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. nr 90, poz. 844 ze zm.). W zależności od liczby zwalnianych pracowników, ustawa ta charakteryzuje dwa pojęcia : zwolnień grupowych oraz indywidualnych.
W przypadku typowego zwolnienia grupowego, który określa art. 1 w/w ustawy, pracodawca ma prawo do rozwiązania stosunku pracy z osobą przebywającą na urlopie wychowawczym, jeżeli urlop trwa co najmniej 3 miesiące (art. 5 ust. 1 i 3 w/w ustawy), a przyczyna zwolnienia nie wynika z winy pracownika. Zwolnienie obejmuje:
- 10 pracowników, przy zatrudnieniu poniżej 100 pracowników
- 10% pracowników, przy zatrudnieniu co najmniej 100, lecz mniej niż 300 pracowników
- 30 pracowników, przy zatrudnieniu co najmniej 300 lub więcej pracowników.
Przy zwolnieniu indywidualnym (czyli z pracownikami w mniejszej liczbie, niż wynika to z art. 1 w/w ustawy), rozwiązanie stosunku pracy w czasie trwania urlopu wychowawczego dopuszczalne jest na tych samych warunkach, z tym zastrzeżeniem, iż przyczyna, która nie leży po stronie pracownika jest wyłącznym powodem zwolnienia oraz zakładowa organizacja związkowa nie zgłosi sprzeciwu w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu (art. 10 ust. 1 i 2 w/w ustawy).
W sytuacji indywidualnych zwolnień, ważnym faktem jest uchwała Sądu Najwyższego z 15 lutego 2006 r., w której stwierdzono, że przepisy art. 10 ust. 1 i 2 ustawy o zwolnieniach grupowych, mogą być podstawą rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem w czasie trwania urlopu wychowawczego oraz w przypadku, gdy nie zachodzą przesłanki opisane w art. 186(1) § 1 K. p., dotyczące ogłoszenia upadłości bądź likwidacji pracodawcy lub przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej potwierdziło dopuszczalność zwolnienia osoby będącej na urlopie wychowawczym, w trybie ustawy o zwolnieniach grupowych oraz przy spełnieniu warunków, które w niej określono.
